Ziekteverzuim: (On)professionele cultuur (3/6)

In het onderzoek van VFGS (onderdeel van GS-vitaal) naar ziekteverzuim bleek dat er 6 veelvoorkomende oorzaken zijn. In deze vervolgartikelenserie wordt per keer aandacht gevraagd voor één oorzaak. Hierbij wordt nadrukkelijk de link gelegd naar oplossingsmogelijkheden vanuit zowel de werkgever als de werknemer. In dit derde artikel zoomen we in op oorzaak 3: (on)professionele cultuur.

‘Hé Saar, het is zes uur, trek jij zo de deur achter je dicht?’ zegt Linda. Sara knikt glimlachend naar haar collega en zegt dat ze over vijf minuutjes richting huis gaat. Linda kijkt bedenkelijk en bedenkt zich dat Sara de laatste tijd wel erg vaak laat vertrekt. Ze ziet er ook moe uit en lijkt zich anders te gedragen dan normaal. Zou er iets aan de hand zijn? Zal ze ernaar vragen? Linda haalt haar schouders op; het heeft toch geen zin, Sara doet haar eigen ding. Ze stapt op haar fiets en gaat fluitend naar huis. Een week later blijkt dat Sara voorlopig niet naar school komt vanwege een flinke burn-out. Linda schrikt! Had ze het kunnen voorkomen door eerder aan de bel te trekken bij haar collega’s of leidinggevende?

Het belang van een open cultuur

Zomaar een voorbeeld dat op iedere school zou kunnen voorkomen. Naar aanleiding van het onderzoek stellen we dan ook vast dat er een verband bestaat tussen ziekteverzuim en de cultuur die heerst binnen een school. Vanuit de meeste medewerkerstevredenheidsonderzoeken blijkt echter dat medewerkers het lastig vinden om elkaar aan te spreken dergelijk gedragingen, zoals bij Sara. Niet zelden blijkt dan ook dat leidinggevenden en medewerkers te ‘lief’ en zachtaardig voor elkaar. Van medewerkers wordt dan ook verwacht dat ze dingen tijdig aangeven en bespreekbaar maken. Dit gebeurt eerder in een open, veilige cultuur waarin men elkaar kent, zich kwetsbaar durft op te stellen en durft aan te spreken op gedrag.

Openheid vs. geslotenheid

Als het gaat om de onderlinge relatie tussen collega’s zijn er grote verschillen te zien onder de VGS scholen. Waar in sommige scholen een familiecultuur heerst, heerst bij andere scholen de cultuur van ‘ieder voor zich’. De oorzaak daarvan ligt vaak in het verleden: negatieve ervaringen, zoals wisselingen in de leiding en/of binnen het team en onduidelijkheid van verwachtingen over en weer zorgen voor onrustige situaties binnen de school. Hierdoor zijn medewerkers geneigd om zich terug te trekken en niet het achterste van hun tong te laten zien.

Om dit te doorbreken zijn een aantal ingrediënten van belang: ‘Voelsprieten’, een cultuur van ‘zorgen voor elkaar’, oprechte aandacht, doorvragen en het vermogen om te luisteren. Deze geldt niet alleen voor de leidinggevende, maar juist ook voor de medewerkers onderling. Het belang van de eigen verantwoordelijkheid van medewerkers is groot. Niet alles is immers aan de buitenkant te zien en kan worden opgemerkt door anderen!